Οι μηχανισμοί που χρησιμοποιούνται κατά την ορθοδοντική θεραπεία μπορεί να είναι κινητοί μηχανισμοί, όταν το παιδί μπορεί να τους βγάλει μόνο του από το στόμα ή ακίνητοι, όταν μένουν σταθεροί στα δόντια κατά τη θεραπεία και αφαιρούνται μόνο από τον ορθοδοντικό. Μία ενόχληση μικρού βαθμού θεωρείται φυσιολογική και είναι αναμενόμενη κατά τα πρώτα 24ωρα μετά την τοποθέτηση των καινούργιων ορθοδοντικών μηχανισμών.
Μηχανισμοί διεύρυνσης :
Είναι μηχανισμοί που χρησιμοποιούνται για αλλαγή του σχήματος των οδοντικών τόξων. Περιλαμβάνουν κινητές πλάκες διεύρυνσης που πρέπει να είναι στο στόμα μέρα και νύχτα και ακίνητους μηχανισμούς διεύρυνσης που είναι διαρκώς προσκολλημένοι στα δόντια.
Λειτουργικά μηχανήματα :
Είναι κινητοί ή ακίνητοι μηχανισμοί που χρησιμοποιούνται για τη διόρθωση σκελετικών προβλημάτων σε περίπτωση που ορθοδοντικός επιδιώκει καθοδήγηση, διέγερση ή και αναστολή της αύξησης των γνάθων. Ενδείκνυνται σε μικρά παιδιά, αλλά κυρίως στην προεφηβική και εφηβική ηλικία. Τα κινητά λειτουργικά μηχανήματα χρησιμοποιούνται τη νύχτα και μερικές ώρες της ημέρας ενώ τα ακίνητα, επειδή είναι σταθερά προσαρμοσμένα στα δόντια, δεν μπορούν να αφαιρεθούν από το παιδί.
Τα πλεονεκτήματα των κινητών μηχανισμών έναντι των ακινήτων είναι ότι καθαρίζονται ευκολότερα και μπορεί να αφαιρεθούν για πιο άνετη μάσηση.
Το γεγονός όμως ότι αφαιρούνται κατά βούληση, αποτελεί σε μη συνεργάσιμα παιδιά σοβαρό μειονέκτημα.
Εξωστοματικά μηχανήματα :
Αυτά στηρίζονται με ελαστικούς ιμάντες στον αυχένα ή στο κεφάλι και χρησιμοποιούνται, είτε σε ορθοδοντικά προβλήματα, εξασφαλίζοντας στα δόντια τον χώρο που λείπει, είτε σε σκελετικά προβλήματα επιτυγχάνοντας προτροπή ή αναστολή της αύξησης των γνάθων.
Ακίνητοι μηχανισμοί :
Ελαστικοί δακτύλιοι, ελαστικές αλυσίδες ή ειδικά ελατήρια, τα οποία τοποθετούνται σε συνδυασμό με τα τόξα, που συνδέουν τα μεταλλικά ή τα κεραμικά άγκιστρα, προκαλούν μετακίνηση ακριβείας στα δόντια προς την επιθυμητή κατεύθυνση. Χρησιμοποιούνται σε οποιαδήποτε ηλικία και έχουν απόλυτη ένδειξη, οποτεδήποτε είναι απαραίτητη η μετακίνηση ακριβείας ορισμένων ή όλων των δοντιών.
Προϋπόθεση για τη χρήση τους είναι η τέλεια στοματική υγιεινή, η οποία, αν δεν υπάρχει μπορεί να απειλήσει την υγεία των δοντιών και των ούλων.
Γλωσσική ορθοδοντική :
Η γλωσσική ορθοδοντική είναι η τεχνική κατά την οποία οι ορθοδοντικοί μηχανισμοί (σιδεράκια) τοποθετούνται στην οπίσθια (γλωσσική) επιφάνεια των δοντιών ώστε να καθίστανται πρακτικά αόρατοι. Όλα τα είδη των μετακινήσεων είναι εφικτά με την γλωσσική τεχνική ακόμα και περιστατικά με εξαγωγές ή σε συνδυασμό με γναθοχειρουργική. Στη γλωσσική τεχνική η κατασκευή και τοποθέτηση είναι απόλυτα εξατομικευμένη για κάθε ασθενή και απαιτεί ένα εκτεταμένο εργαστηριακό στάδιο.
Παράλληλα η τεχνική παρουσιάζει κάποιες ιδιαιτερότητες τόσο για τον γιατρό όσο και για τον ασθενή. Για τον ασθενή, στην αρχή ειδικά, υπάρχουν δυσκολίες στη μάσηση καθώς και την ομιλία καθώς οι μηχανισμοί τοποθετούνται σε ένα χώρο που έρχεται συνεχώς σε επαφή με τη γλώσσα.
Το είδος της θεραπείας απευθύνεται σε ενήλικες που έχουν υψηλές αισθητικές απαιτήσεις που δεν καλύπτονται από τους διαφανείς ορθοδοντικούς μηχανισμούς. Παρόλα αυτά δεν ενδείκνυνται για ασθενείς όπως τραγουδιστές ή εκφωνητές όπου οι απαιτήσεις φώνησης είναι αυξημένες. Ο ασθενής συνηθίζει την ύπαρξη των μηχανισμών μέσα στο στόμα σε 10 έως 15 μέρες. Για τον ορθοδοντικό απαιτείται μια ιδιαίτερη εξοικείωση με την τεχνική αυτή τόσο διαγνωστικά όσο και σαν δαπάνη χρόνου και θέση εργασίας. Για αυτούς ακριβώς τους λόγους το κόστος της γλωσσικής τεχνικής είναι υψηλότερο από την συμβατική ορθοδοντική θεραπεία.
Τεχνική διαφανών ναρθήκων :
Είναι μια μέθοδος για αυστηρά επιλεγμένες περιπτώσεις, που ο ορθοδοντικός σας θα κρίνει εάν είναι εφαρμόσιμη σε σας και αποτελεί μια εναλλακτική λύση για όσους δεν θέλουν να βάλουν σιδεράκια.
Ο ασθενής κατά τη διάρκεια της θεραπείας φοράει μια σειρά από διαφανείς νάρθηκες, οι οποίοι φτιάχνονται ειδικά για αυτόν, μετακινούν τα δόντια και προσφέρουν άριστη αισθητική καθώς δεν φαίνονται όταν τα φοράει κάποιος. Τα πλεονεκτήματα της τεχνικής των διάφανων ναρθήκων πέρα από του αισθητικού μηχανισμού είναι ότι ο ασθενής προσαρμόζεται πιο εύκολα στο καινούργιο στοματικό περιβάλλον σε σχέση με τα συμβατικά σιδεράκια και επίσης διευκολύνεται η στοματική υγιεινή κατά τη διάρκεια της θεραπείας αφού οι νάρθηκες αυτοί βγαίνουν και μπορεί ο ασθενής να βουρτσίσει τα δόντια του καλύτερα. Επίσης, ο ασθενής μπορεί να δει από την αρχή της θεραπείας το τελικό αποτέλεσμα του σε τρισδιάστατη (3-D) απεικόνιση.
Τα μειονεκτήματα της τεχνικής των διάφανων ναρθήκων είναι το υψηλό κόστος και η εξαιρετικά απαιτητική χάραξη σχεδίου θεραπείας αφού απαιτεί προγραμματισμό 100% της θεραπείας πριν την έναρξη της ακόμη και για ένα άριστα ειδικευμένο ορθοδοντικό.
Μικροεμφυτεύματα :
Στην ορθοδοντική για να μετακινήσουμε ένα δόντι χρησιμοποιούμε άλλα δόντια στην ίδια ή στην απέναντι γνάθο. Όμως κατά κανόνα τα στηρίγματα αυτά παρουσιάζουν διαφορετικού βαθμού ανεπιθύμητη μετακίνηση που σε ορισμένες περιπτώσεις έχει δραματικές επιπτώσεις. Σε περιπτώσεις που θέλουμε να ελαχιστοποιήσουμε την οποιαδήποτε μετακίνηση των στηριγμάτων χρησιμοποιούμε διάφορα μηχανήματα όπως πχ το εξωστοματικό.
Στην εξέλιξη της ορθοδοντικής με στόχο την μεγιστοποίηση της στήριξης έχουν επινοηθεί τα λεγόμενα ορθοδοντικά εμφυτεύματα τα οποία προσφέρουν ανεκτίμητη και αναντικατάστατη εναλλακτική λύση αφού προσφέρουν απόλυτη στήριξη. Τα εμφυτεύματα αυτά που αναπτύχθηκαν με βάση την εμπειρία από την Γενική Οδοντιατρική Γναθοχειρουργική είναι σχετικά πολύ μικρά, με μήκος μερικών χιλιοστών, τοποθετούνται δε και αφαιρούνται μετά το τέλος της μετακίνησης πολύ εύκολα. Λόγω του μικρού μεγέθους των μπορούν να τοποθετηθούν ακόμα και μεταξύ των δοντιών στην πλευρά του χείλους ή και στην πλευρά της υπερώας.
Συγκρατητικοί μηχανισμοί :
Μετά την αφαίρεση των κινητών μηχανισμών είναι απαραίτητη η διατήρηση του αποτελέσματος για διάστημα, που ορίζει κατά περίπτωση ο ορθοδοντικός. Αυτό γίνεται με κινητούς ή ακίνητους συγκρατητικούς μηχανισμούς. Η συνέπεια του ασθενούς στη φάση αυτή είναι καθοριστική, γιατί διασφαλίζει τη θεραπεία από πιθανές υποτροπές.
